Zgłoszenie członka rodziny do ubezpieczenia to obowiązek przedsiębiorcy, wynikający z art. 193 pkt. 6 ustawy zdrowotnej. Zgodnie z nim, osoba ubezpieczona, która nie poinformuje odpowiedniego podmiotu (czyli ZUS-u) o okolicznościach powodujących konieczność zgłoszenia lub wyrejestrowania członka rodziny z ubezpieczenia zdrowotnego, podlega karze grzywny.
Których członków rodziny i w jakich okolicznościach dotyczy zgłoszenie do ZUS? W myśl przepisów, członkowie rodziny, których przedsiębiorca musi zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego to:
- dzieci własne, dzieci przysposobione, dzieci małżonka, wnuki, dzieci obce, dla których ustanowiono opiekę, dzieci obce w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka – do ukończenia 18. roku życia, a w przypadku, gdy dalej się uczą (w szkole, uczelni, na studiach doktoranckich) – do ukończenia 26. roku życia; jeśli posiadają orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności – bez ograniczeń wiekowych
- małżonek
- wstępni pozostający z przedsiębiorcą we wspólnym gospodarstwie domowym
- członek rodziny nie posiada własnego tytułu do objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym (np. jako przedsiębiorca, pracownik, zleceniobiorca, bezrobotny)
- nie ma prawa do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w zakresie udzielania rzeczowych świadczeń zdrowotnych
Zgłoszenie członka rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego następuje poprzez złożenie w ZUS-ie wypełnionego formularza ZUS ZCNA. Druk składa się osobiście we właściwym oddziale ZUS-u, elektronicznie lub pocztą. Składa się on z V bloków:
- blok I pozostaje niewypełniony
- w bloku II swoje dane – jako płatnika składek – podaje przedsiębiorca (m.in. NIP, REGON, nazwa firmy, data urodzenia)
- w bloku III dane te wpisuje się jeszcze raz, ale nie jako płatnik, ale osoba zgłaszająca do ubezpieczenia członka rodziny
- bloki IV i V służą do podania danych członków rodziny zgłaszanych do ubezpieczenia (blok IV wypełnia się, jeśli zgłoszeniu podlega jeden członek rodziny, zaś IV i V – jeśli jest ich dwoje):
- w polu 01 bloku IVA (oraz ewentualnie VA) należy wpisać kod: 1 – jeśli ubezpieczony zgłasza członka rodziny do ubezpieczenia lub 2 – jeśli go z wyrejestrowuje
- pole 02 służy określeniu daty uzyskania lub utraty prawa do ubezpieczenia przez danego członka rodziny (np. data ukończenia przez uczące się dziecko 26 lat czy utraty pracy przez małżonka)
- pola 03-09 służą podaniu danych członka rodziny: PESEL, NIP, seria i numer dokumentu tożsamości, imię, nazwisko
- w polu 10 przy pomocy kodu zapisuje się stopień pokrewieństwa członka rodziny wobec przedsiębiorcy (małżonek – 01, dziecko własne, przysposobione lub małżonka – 11, wnuk lub dziecko obce – 21, matka – 30, ojciec – 31, macocha – 32, ojczym – 33, babka – 40, dziadek – 41, osoby przysposabiające ubezpieczonego – 50, inni wstępni mieszkający wraz z ubezpieczonym – 60)
- w polu 11 i 12 informuje się, czy osoba zgłaszana do ubezpieczenia mieszka z przedsiębiorcą oraz określa stopień ewentualnej niepełnosprawności
- w bloku IVB (ewentualnie VB) należy podać adres zamieszkania członka rodziny, ale tylko w przypadku, gdy jest on inny niż adres zamieszkania przedsiębiorcy
- bloki VI i VII przedsiębiorca – jako płatnik i jako ubezpieczony – musi podpisać i podać datę wypełnienia deklaracji