Urlop wypoczynkowy. Czy pracodawca może do niego zmusić?

Urlop to najważniejszy przywilej, uprawnienie pracownicze. Pracodawca może go udzielić na złożony wniosek pracownika. Mimo to, wiele osób zastanawia się, czy zatrudniający może zmusić do wykorzystania takiego, rzeczonego urlopu.

Cóż, prawo pracy przewiduje wyjątki od zasady dobrowolności co do wzięcia wolnego przez pracownika. Przełożony może więc - w uzasadnionych przypadkach - wysłać podwładnego na tak zwany urlop przymusowy.

Czy pracodawca może zmusić do urlopu?

Niejednokrotnie zdarza się, że pracodawcy są przekonani, iż mogą polecić wzięcie urlopu, jaki im przysługuje w wyznaczonych przez nich terminach. Według artykułu 161 Kodeksu Pracy, pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi urlopu w roku kalendarzowym, w którym podwładny uzyskał do niego uprawnienie.

Pracodawca nie może również zmusić do zrzeczenia się urlopu przez pracownika. Nie może także odmówić wzięcia takiego wolnego. Przełożony powinien udzielić urlopu zgodnie z wnioskiem podwładnego, jednak nie może udzielać mu go bez konsultacji tego z pracownikiem. Jeśli pracodawca nakazuje wykorzystanie urlopu, wówczas narusza zasady określone w Kodeksie Pracy. Za takie zachowanie naraża się również na kary, jakie może nałożyć na niego Państwowa Inspekcja Pracy.

Wyjątki co do polecenia urlopu

Istnieje kilka wyjątków co do polecenia przez przełożonego wzięcia urlopu wypoczynkowego. Według art. 168 Kodeksu Pracy, jeśli pracownik posiada niewykorzystany urlop, musi go zrealizować najpóźniej do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego. Wówczas pracodawca nie musi tego uzgadniać z podwładnym - musi udzielić go w określonych w przepisach terminach. Nie musi również uzyskać zgody podwładnego na udzielenie urlopu w momencie, kiedy trwa okres wypowiedzenia umowy o pracę.

Pracownik jest w takiej sytuacji zobowiązany do wykorzystania urlopu w okresie, jaki otrzymał od pracodawcy. W przypadku jednak okresu wypowiedzenia, podwładny otrzymuje urlop w wymiarze proporcjonalnie do czasu przepracowanego w konkretnym roku, w którym przysługuje mu wolne.

Jeśli przełożony zwolnił pracownika ze świadczenia pracy i wysyła go na urlop w okresie wypowiedzenia, wówczas musi pamiętać o odpowiedniej kolejności. Na samym początku musi bowiem udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego, a następnie wskazać daty, w którym zwalnia go z pracy.

Ile dni płatnego urlopu można wykorzystać w skali roku?

Zgodnie z Kodeksem Pracy, pracownik ma prawo do corocznego, płatnego urlopu wypoczynkowego, którego nie można przerwać, a sam podwładny nie może się go zrzec. Pracodawca musi udzielić pracownikowi urlopu na jego wniosek w konkretnym roku kalendarzowym zgodnie z grafikiem urlopów, jakie zostały ustalone w przedsiębiorstwie.

Pracownik powinien wykorzystać przysługujący mu urlop najpóźniej do 30 września następnego roku. Nie można go równocześnie zmusić do wykorzystania zaległego urlopu. Można go co najwyżej regularnie informować o tym, że może z niego skorzystać. W tym wypadku istnieje jednak kilka stanowisk. Jedno z nich, zgodnie z orzeczeniem sądu najwyższego, mówi o tym, iż pracodawca może zmusić podwładnego do wykorzystania wolnego do ostatniego dnia września, ale pracownik nie ma obowiązku wyrażania zgody. Departament Prawnego Inspektora Pracy natomiast mówi, że przymuszenie jest niedopuszczalne, jeśli podwładny nie zgadza się na niego ani też nie złożył wniosku o udzielenie urlopu wypoczynkowego. Mimo to, wciąż istnieje wyjątek w postaci narzucenia wolnego w trwającym okresie wypowiedzenia ze świadczenia pracy.