Rozliczanie barterem – jak to wygląda od kuchni?

W praktyce gospodarczej zdarza się, że zapłata za towar czy usługę następuje nie w formie pieniężnej lecz w postaci innych towarów lub usług. Umowy takie noszą nazwę barteru. Jak rozliczać umowy barterowe w księgach rachunkowych? Podpowiadamy.

Barter można określić mianem bezgotówkowej wymiany dóbr o takiej samej wartości, chociaż nie ma przeciwwskazań, by miały one nierówną wartość. Wówczas jeden z kontrahentów jest zobowiązany do dopłaty różnicy w formie pieniężnej. Co do zasady jednak, przedmiotem opodatkowania barteru jest dochód realizowany w cenie towarów lub usług. Oczywiście należy pamiętać, że wartość towarów czy usług musi mieć swoje odzwierciedlenie w cenach rynkowych. Jeśli urząd skarbowy uzna, że wartość wymienianych towarów/usług nie odpowiada średnim cenom rynkowym, ma prawo zakwestionować umowę barterową. W praktyce wobec umowy barterowej stosuje się przepisy dotyczący zamiany, opisanej w art. 603 kodeksu cywilnego.

Barter a podatek dochodowy

W wyniku barteru podatnik otrzymuje zapłatę w postaci innego towaru lub usługi, czyli uzyskuje przychód w naturze. Przychodem podatkowym jest tu jednak wartość otrzymanego towaru lub usługi wyrażona w cenie pieniężnej. Dlatego przychód uzyskany z umowy barterowej należy zsumować z pozostałymi przychodami i opodatkować zgodnie z wybraną formą opodatkowania. W kosztach uzyskania przychodów ewidencjonuje się z kolei wartość z faktury otrzymanej od kontrahenta. Jak więc widać, jest to transakcja neutralna podatkowo.

Barter a podatek VAT

Umowa barterowa jest o tyle specyficzna, że każda z jej stron jest jednocześnie sprzedawcą i nabywcą. Wobec tego wystawić należy dwie faktury. Stawka podatku VAT jest zależna od przedmiotu umowy barterowej i wynika z przepisów o VAT. Oczywiście fakturę barterową ujmuje się zarówno w rejestrze VAT zakupów, jak i VAT sprzedaży. Należy przy tym pamiętać, że barter może nie być neutralny podatkowo pod kątem VAT-u. Będzie to miało miejsce w sytuacji, gdy wymieniane usługi lub towary objęte są różnymi stawkami lub zwolnieniem.