Raje podatkowe na świecie

Przedsiębiorstwa na całym świecie dążą do maksymalizacji zysków. Opłacanie wszelkiego rodzaju danin na rzecz państwa stanowi dla nich istotny koszt, dlatego też w miarę możliwości firmy starają się ich unikać. Optymalizacja podatkowa jest zjawiskiem powszechnym, a jedną z jej skrajnych form jest zagraniczny transfer kapitału.

Jak funkcjonują i czym są raje podatkowe?

Raje podatkowe - czym są?

Pojęcie raju podatkowego jest względne. Jednoznaczna definicja nie została ustalona do dziś, ponieważ zjawisko to jest silnie relatywne. Uznanie kraju za raj podatkowy najczęściej wynika z prowadzonej przez niego polityki w zakresie:

• intencjonalnego kształtowania systemu prawnego tak, aby był on źródłem przewagi konkurencyjnej
• odmowy współpracy z innymi państwami w celu wymiany informacji o podatkach i przepływie kapitału
• sformułowania systemu fiskalnego w sposób niejasny (planowane luki w przepisach)
• rejestracji podmiotów gospodarczych na swoim terenie bez konieczności prowadzenia na nim faktycznej działalności
• relatywnie niskich lub zerowych stawek podatkowych

Przesłanki powyższe sprawiają wrażenie klarownych, lecz nie jest tak do końca. Państwa zarzucają sobie nieuczciwe praktyki nawet wewnątrz większych organizacji gospodarczych, jak np. Unia Europejska. Skojarzenie raju podatkowego z mini-państwem i tropikalnym klimatem jest zasadne, aczkolwiek już niewystarczające. Obecnie niewielkie nawet różnice stawek podatkowych są przyczyną migracji kapitału w celach optymalizacyjnych. Państwa o najbardziej rozbudowanych systemach fiskalnych są szczególnie skore do zwalczania klasycznych rajów podatkowych (nieliczne i bardzo niskie lub zerowe stawki), ale dążą również do unifikacji i podniesienia danin w tych, które przyciągają inwestorów ulgami i innymi ułatwieniami w prowadzeniu działalności gospodarczej.

Ucieczka przed opodatkowaniem

Transfery kapitału do rajów podatkowych często rozumiane są jako forma oszustwa, prania brudnych pieniędzy albo uchylania się od uiszczania obowiązkowych danin na rzecz państwa. W kategoriach etyczno-moralnych twierdzenie takie dla wielu może być prawdziwe, aczkolwiek w świetle prawa większość z tych operacji jest całkowicie legalnych. Działalność przestępcza to stosunkowo niewielki odsetek całkowitych przepływów kapitału. Zdecydowana większość związana jest ściśle z optymalizacją podatkową. Ważne jest rozróżnienie pomiędzy unikaniem a uchylaniem się w tym kontekście - to pierwsze jest zgodną z prawem praktyką, drugie nie.

Skalę zjawiska najlepiej obrazują liczby. Wg szacunków międzynarodowych organizacji i instytucji finansowych, w rajach podatkowych zdeponowano równowartość kilkudziesięciu (35-40) bilionów dolarów. Transfery odbywają się przeważnie do założonych w tym celu spółek. Najczęściej mechanizm ten polega na świadczeniu przez spółkę córkę (zarejestrowaną w raju) usług doradczych na rzecz centrali, za które naliczane są opłaty po mocno zawyżonych stawkach. Inną popularną metodą jest pośredniczenie w handlu. Spółka z kraju o wyższym opodatkowaniu sprzedaje towar na minimalnej marży powiązanej firmie w raju podatkowym, a następnie odsprzedaje go do spółki docelowej przy maksymalnym narzucie. Dochód powstały przy tej operacji zostaje w raju, a zatem zostanie opodatkowany niższą stawką.

Lista państw, które Polska uznaje za raje podatkowe, liczy 26 pozycji - analogiczne zestawienia w innych krajach mogą być odpowiednie krótsze lub dłuższe, w zależności od przyjętych kryteriów i zawartych umów międzynarodowych. Najmocniej kojarzone z nich to:

• Hong Kong
• Liberia
• Andora
• Monako
• Panama
• Malediwy
• Bahrajn
• Makau

Wewnątrz Unii Europejskiej znajdują się kraje, które także zaliczane są do beneficjentów globalnego systemu optymalizacji podatkowej. Najwięksi z nich to państwa beneluxu (Belgia, Holandia, Luksemburg), a także śródziemnomorskie wyspy (Cypr, Malta). Wiele rankingów wskazuje na Szwajcarię jako kraj docelowego wyprowadzania kapitału w celu uniknięcia opodatkowania.