Stosowanie 50% kosztów uzyskania przychodów w świetle polskiego prawa podatkowego regulowane jest Ustawą o podatku dochodowym i od osób fizycznych (updof), a pełną definicję znajdziemy tej sytuacji podatkowej znajdziemy w art. 22 ust. 9. punkty 1-3 tego dokumentu.
Pięćdziesięcioprocentowe koszty uzyskania przychodów dotyczą więc twórcy przenoszący prawa własności wynalazku, wzoru użytkowego lub przemysłowego, topografii układu scalonego i wzoru zdobniczego lub towarowego.
Ta regulacja podatkowa obejmuje też twórców na mocy praw autorskich oraz artystów korzystających z praw autorskich i pokrewnych, takich jak: architekci, architekci wnętrz lub krajobrazu, urbaniści, twórcy literatury pięknej, plastycy, fotograficy, artyści audiowizualni, jak również autorzy programów komputerowych, choreografowie, artyści lutnicy, artyści ludowi, dziennikarze, badacze i wykładowcy, aktorzy, artyści estradowi, tancerze, cyrkowcy, instrumentaliści i zawody związane ze sztuką filmową, od reżyserów, operatorów obrazu i dźwięku, do montażystów i kaskaderów.
Warto przy tym dodać, że pięćdziesięcioprocentowe koszty uzyskania przychodów należą się pracownikowi niezależnie od rodzaju umowy, czyli może to być forma zatrudnienia w oparciu o umowę o pracę, umowę zlecenie, umowę o dzieło, umowę o przeniesienie prawa własności wynalazku lub pokrewne.
Limity dotyczące 50% kosztów uzyskania przychodów
W myśl ustawy (32 ust. 7 i art. 41 ust. 11 updof) każdy pracodawca zatrudniający osoby podlegające 50% kosztom uzyskania przychodów zobowiązany jest do stosowania takiej właśnie regulacji, chyba, że pracownik złoży pisemną rezygnację z tej formuły rozliczenia podatkowego. Zarazem jednak pracownik zobligowany jest składać takie oświadczenie o rezygnacji oddzielnie w każdym roku podatkowym oraz każdemu z podmiotów, dla których świadczy pracę. Rezygnacja taka jest korzystna wtedy, kiedy pracownik wie, że wartość kosztów przekroczy w jego przypadku ustawowy limit.
Z regulacji tych wynika, że sam płatnik powinien dopilnować posiadania wiedzy o tym, czy limit ten nie zostanie przekroczony w jego przypadku, choć ustawa nie mówi o tym wprost. Łączna wartość 50% kosztów uzyskania przychodu może wynosić w danym roku podatkowym maksymalnie połowę kwoty wpisującą się w górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej i jest to kwota 85 528 złotych.
Sytuacja przekroczenia limitu 50% koszty uzyskania przychodu w danym roku podatkowym
Jeżeli pięćdziesięcioprocentowy koszt uzyskania przychodów zostanie przekroczony w danym roku podatkowym, to podatnik nie może skorzystać z kosztów progu dwudziestoprocentowego, przynależnych umowom zleceniom lub umowom o dzieło, niezwiązanym prawnie z przeniesieniem praw autorskich lub pokrewnych. A zatem: jeśli takie przekroczenie limitu nastąpiło, czyli limit ten został wykorzystany w danym roku podatkowym, już w chwili ustalania zaliczki na podatek - podatnikowi nie przysługują powyższe koszty uzyskania przychodu i stosuje się wówczas tak zwane zerowe koszty uzyskania przychodu. Nie ma też szans na stosowanie progu dwudziestoprocentowego w określaniu kosztów uzyskania przychodu, zaś wiedza o tym, czy limit 50% został przekroczony, czy nie, leży w gestii samego podatnika.