Fundusz pracy to istniejąca z przerwami od 1933 r. instytucja, której celem jest łagodzenie skutków bezrobocia. Obecnie budżet funduszu to składki płacone przez pracodawców oraz osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą. Pieniądze te przeznacza się m.in. na zasiłki dla bezrobotnych, finansowanie robót publicznych, szkolenia i kursy dla osób pozostających bez zatrudnienia czy badania rynku pracy. Wysokość składki na fundusz pracy wynosi 2,45% podstawy wymiaru stawki.
Jak już wcześniej wspominano, osoby prowadzące jednoosobowe firmy oraz pracodawcy są co do zasady zobowiązani do opłacania składek na fundusz pracy. Od tej reguły istnieje jednak kilka wyjątków. Składki na fundusz pracy nie trzeba płacić:
- jeśli miesięczna pensja pracownika wynosi mniej niż wynagrodzenie minimalne (chyba, że pracownik podjął pracę dodatkową – wówczas wynagrodzenia sumują się i jeżeli kwota przekracza najniższą krajową, składkę należy opłacić)
- jeżeli zatrudniony na podstawie umowy pracę mężczyzna ma skończone 60 lat, a kobieta 55 lat (zwolnienie obowiązuje od pierwszego dnia miesiąca po osiągnięciu tego wieku)
- w przypadku, gdy pracownik ma ukończone 50 lat, jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę, a bezpośrednio przed zatrudnieniem był zarejestrowany jako bezrobotny dłużej niż 30 dni (zwolnienie ze składek na fundusz pracy obowiązuje wówczas przez 12 miesięcy)
- w ciągu pierwszych dwóch lat prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej (czyli w okresie opłacania tzw. preferencyjnego ZUS-u)
- jeśli pracownik powraca do pracy po urlopie macierzyńskim lub wychowawczym (wówczas zwolnienie obowiązuje przez 36 miesięcy)
- gdy w firmie pracownicy są zatrudnieni jedynie na podstawie umowy-zlecenia