VAT, czyli podatek od towarów i usług (value added tax) został wprowadzony po raz pierwszy we Francji w 1954 r. Wcześniej – bo w 1920 r. – jego ideę zaprezentował niemiecki przedsiębiorca Carl Friedrich von Siemens, jednak powszechnie za twórcę koncepcji uważa się francuskiego ekonomistę Maurice’a Laure. W Polsce podatek VAT został wprowadzony ustawą z 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowym. Negocjacje w sprawie wejścia do Unii Europejskiej sprawiły, że przepisy należało jednak ujednolicić z prawem unijnym – stąd wzięła obowiązująca do tej pory ustawa o podatku od towarów i usług z 11 marca 2004 r.
Co to jest VAT? To nic innego, jak podatek dotyczący sprzedawców i konsumentów, którego wartość jest doliczana do każdej transakcji. Mechanizm jego rozliczania sprawia, że wysokość podatku jest w rzeczywistości przerzucona na ostatecznego konsumenta. VAT jest wprowadzany po kolei na każdym etapie produkcji towaru lub wykonywania usługi, ale nie dotyczy całego obrotu, a jedynie danej wartości.
Podatek VAT zalicza się do podatków pośrednich, a to dlatego, że nie płaci się go bezpośrednio w urzędzie skarbowym, ale podczas zakupu towaru lub usługi (jest zawarty w cenie). VAT to jedno z najważniejszych źródeł dochodów państwa, czyli budżetu. Z budżetu natomiast są wypłacane pensje pracowników urzędów, nauczycieli, remontowane drogi, budowane szkoły, przedszkola itp.
Warto jeszcze wiedzieć, jakie są obowiązujące obecnie stawki podatku VAT. Wynoszą one:
- 23% - stawka podstawowa
- 8% - stawka obniżona, dotyczy m.in. robót budowlano-montażowych, remontów i prac związanych z budownictwem mieszkaniowym oraz infrastrukturą towarzyszącą, niektórych usług gastronomicznych
- 5% - stawka obniżona, dotyczy m.in. sprzedaży produktów rolnych oraz inwentarza żywego
- 0% - stawka dla wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz eksportu towarów