Spółka to rodzaj formy prawno-organizacyjnej, pod postacią której może funkcjonować przedsiębiorstwo. Zasady tworzenia i działania spółek zostały opisane w kodeksie cywilnym oraz kodeksie spółek handlowych. Co do zasady, spółki dzieli się na osobowe (cywilne, jawne, komandytowe i partnerskie) oraz kapitałowe (akcyjne i z ograniczoną odpowiedzialnością).
Jaką spółkę założyć?
Decydując się na uruchomienie spółki, należy wziąć pod uwagę wiele aspektów: konieczność wniesienia własnego kapitału, rodzaj prowadzonej działalności czy potrzebę ustanowienia organów zarządczych oraz nadzorujących. Poniżej przedstawiamy więc najważniejsze cechy poszczególnych rodzajów spółek.Spółka cywilna – nie posiada osobowości prawnej, mogą założyć ją zarówno osoby fizyczne, jak i już istniejące podmioty gospodarcze, działa w oparciu o kodeks cywilny. W jej przypadku każdy wspólnik może wnieść do spółki swój kapitał czy umiejętności, każdy posiada także uprawnienia do prowadzenia spraw spółki. Spółkę cywilną rejestruje się urzędzie miasta/gminy, dostępne są dla niej wszystkie formy opodatkowania VAT.
Spółka jawna – nie posiada formy prawnej, jej działanie regulują przepisy kodeksu spółek handlowych. Umowa spółki musi zostać zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności, konieczna jest także jej rejestracja w KRS. W spółce jawnej ograniczona jest natomiast majątkowa odpowiedzialność wspólników – wierzyciel może sięgnąć po ich mienie dopiero wtedy, gdy nie ma możliwości egzekucji z majątku spółki.
Spółka partnerska – rodzaj spółki dostępny tylko dla przedstawicieli wolnych zawodów, np. lekarzy, architektów czy radców prawnych. Reguluje ją kodeks spółek handlowych. Jej współwłaściciele odpowiadają osobiście i solidarnie całym swoim majątkiem za zobowiązania niezwiązane z wykonywaniem wolnego zawodu.
Spółka komandytowa – umożliwia ona wspólnikom bardzo swobodne ukształtowanie zasad wnoszenia kapitału czy prowadzenia spraw spółki. Jej zaletą jest przede wszystkim ograniczona odpowiedzialność za zobowiązania spółki – wspólnicy odpowiadają za nie jedynie do wysokości kwoty określonej w umowie. W spółce komandytowej należy jednak obowiązkowo prowadzić pełną księgowość.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – jej działanie reguluje kodeks spółek handlowych. Wymaga rejestracji w KRS, kapitału zakładowego w kwocie co najmniej 5 tys. zł oraz prowadzenia pełnej księgowości. Z drugiej strony, wspólnicy nie odpowiadają za jej zobowiązania, a egzekucja może być prowadzona jedynie z majątku spółki do wysokości kapitału zakładowego. Spółka z o.o. musi posiadać również zarząd i powołanego przez niego prezesa.
Spółka akcyjna – forma przeznaczona przede wszystkim dla bardzo dużych firm i korporacji. Jej kapitał zakładowy musi wynosić przynajmniej 100 tys. zł. Wymaga sporządzenia statutu w formie aktu notarialnego, posiada osobowość prawną, wymaga prowadzenia pełnej księgowości. Prawo do jej reprezentowania posiada wyłącznie zarząd, powoływany przez radę nadzorczą. Spółka akcyjna jako jedyna może pozyskiwać kapitał na Giełdzie Papierów Wartościowych oraz poprzez emisję obligacji.